‘Ελα μαζί μου στη Μογγολία - τη χώρα που δεν μοιάζει με καμιά άλλη

Μια μοναδική εμπειρία ζωής σε ένα μέρος που δεν μοιάζει με κανένα άλλο στον πλανήτη. Ένας κόσμος διαφορετικός, όπου η απεραντοσύνη της φύσης, οι στέπες, τα βουνά που φλέγονται, η ατέλειωτη έρημος, τα φαράγγια που είναι γεμάτα με σπηλιές, οι γεωλογικοί σχηματισμοί, τα προϊστορικά ευρήματα, τα αμέτρητα κοπάδια ζώων (πρόβατα, καμήλες, άλογα, κατσίκες), η νομαδική ζωή, τα πανάρχαια βουδιστικά μοναστήρια, η ελευθερία και η σιωπή αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της.

Είναι μια χώρα αραιοκατοικημένη, με αλλόκοτα τοπία, χωρίς υποδομές, με ανέπαφα ερημικά τοπία, χωρίς πόλεις, που σε καλεί να επιστρέψεις στην απλότητα και στη γαλήνη, μακριά από τον θόρυβο, χωρίς ανέσεις και πολυτέλεια. Μια ανέγγιχτη, παρθένα φύση, με τοπία μοναδικής ομορφιάς που κόβουν την ανάσα. Μια αξέχαστη εξερεύνηση, που για εμάς διήρκεσε δέκα ημέρες στα μέσα του Σεπτέμβρη, μιας διαδρομής 2300 χιλιομέτρων, κυρίως σε χωμάτινους δρόμους, με διαφορετικό προορισμό κάθε μέρα και αμέτρητες αναμνήσεις. Αυτή είναι η Μογγολία, απέραντη και αυθεντική!

Ο πληθυσμός της φτάνει τα 3.5 εκατομμύρια, με τους μισούς κατοίκους να ζουν στην πρωτεύουσα και το 10% να είναι νομάδες που κατοικούν ακόμα στην έρημο. Το χάσμα μεταξύ της πρωτεύουσας και της υπαίθρου είναι τεράστιο, ενώ 57 εκατομμύρια ζώα βόσκουν ελεύθερα στις αχανείς εκτάσεις.

Ο καιρός, ειδικά στην έρημο, είναι απρόβλεπτος. Το κλίμα είναι ξηρό, με μεγάλες διαφορές θερμοκρασίας μεταξύ μέρας και νύχτας (ζέστη το πρωί, κρύο το βράδυ) και με πολύ αέρα, ενώ από τον Οκτώβρη μέχρι και τον Απρίλη όλη η χώρα είναι χιονισμένη, με πολύ χαμηλές θερμοκρασίες (μέχρι και μείον 40 βαθμούς Κελσίου τον Ιανουάριο). Φτάνοντας στο Ulaanbaator, η θερμοκρασία ήταν μείον 1 βαθμός Κελσίου, ενώ νότια η θερμοκρασία κυμαινόταν στους 25 βαθμούς.

Δεν μπορείς να επισκεφθείς τη χώρα χωρίς συνοδεία, σε συνεργασία με τοπικό τουριστικό γραφείο. Χρειάζεσαι ξεναγό και έμπειρο οδηγό οχήματος τζιπ 4χ4 (ή παλιό σοβιετικό βαν), απαραίτητο για τη διακίνηση σου στην έρημο, όπου δεν υπάρχει σήμανση και οι συνθήκες είναι δύσκολες και απαιτητικές. Χωμάτινοι δρόμοι, ασταθές έδαφος, αμμοθύελλες, σκονισμένος αέρας είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά της περιοχής. Μέχρι και ποταμό διασχίσαμε με το τζιπ μας. Εμείς επιλέξαμε την Goyo Travel Mongolia και μείναμε κατενθουσιασμένες. Επιβάλλεται η ταξιδιωτική ασφάλεια.

Η έρημος Γκόμπι (Gobi dessert) καλύπτει το 40% της χώρας, κυρίως στη νότια Μογγολία και είναι μια περιοχή βραχώδης, με ξηρό τοπίο, όπου κυριαρχούν οι πέτρες και τα χαλίκια, αντί η άμμος, και το έδαφος είναι σκληρό. Δεν υπάρχουν φράκτες ή δρόμοι. Σε μερικές μόνο περιοχές έχει αμμόλοφους. Οι θερμοκρασίες κυμαίνονται από μείον 40 βαθμούς κελσίου τον χειμώνα μέχρι 40 βαθμούς το καλοκαίρι. Φιλοξενεί κοπάδια ζώων, όπως καμήλες με δύο καμπούρες (Bactrian camels: δυνατά ζώα, ύψους 2 μέτρων, βάρους 720-820 κιλών, μπορούν να μεταφέρουν βάρος μέχρι 300 κιλών, προσαρμόζονται εύκολα σε κρύα κλίματα και μπορούν να μείνουν χωρίς νερό για αρκετές μέρες), άλογα, αγελάδες, πρόβατα και yaks (χαρακτηριστικά ζώα της χώρας, τα οποία παρέχουν γάλα, κρέας, μαλλί και δέρμα) και καταυλισμούς με σκηνές νομάδων. Θα σε συνεπάρει η συγκλονιστική ομορφιά της. Θα μου μείνουν αξέχαστα τα picnic stops (καφές/τσάι στη φύση) που κάναμε καθώς τη διασχίζαμε, καθώς και η «toilet in the nature»!

Διαμονή στα διάσημα GER. Είναι στρογγυλές, από δέρμα ζώων και ύφασμα σκηνές που μεταφέρονται εύκολα σε περιοχές ανάλογα των καιρικών συνθηκών. Τα περισσότερα camps (δηλαδή ξενοδοχεία στην έρημο) αποτελούνται από luxury ger (γιούρτες, με παράθυρα και γυάλινη πόρτα, ώστε να είναι φωτεινά, με τουαλέτα/ντους και καλοριφέρ, wifi στον χώρο του εστιατορίου μόνο) και από standard ger, με ξύλινη πόρτα, ένα θόλο στην οροφή, χωρίς τουαλέτα ή ντους. Όταν φιλοξενηθήκαμε σε σκηνή νομάδων, κάτι σαν airbnb, χρησιμοποιήσαμε sleeping bags και δεν βγάλαμε τα ρούχα μας, καθώς δεν υπήρχαν σεντόνια. Η τουαλέτα ήταν σε εξωτερικό χώρο, σε άσχημη κατάσταση, ενώ δεν είχα δει κάποιο ντους. Η βρύση για νίψιμο βρισκόταν επίσης σε υπαίθριο χώρο. Είχαν ξυλόσομπα για ζεστασιά, όπου χρησιμοποιούν αποξηραμένα κόπρανα των ζώων ή ξύλα ως προσάναμμα. Ηλεκτρισμός υπήρχε, αλλά όχι ζεστό νερό.

Κατά τις επισκέψεις μας σε ger οικογενειών, πήραμε μια γεύση της καθημερινότητας των νομάδων, του τρόπου ζωής τους, των συνηθειών, των δραστηριοτήτων, της οικογενειακής ατμόσφαιρας και της φιλοξενίας των ανθρώπων αυτών, που συνεχίζoυν να επιβιώνουν σε ένα τόσο αφιλόξενο περιβάλλον. Η ζωή τους περιστρέφεται γύρω από τα ζώα. Κάθε οικογένεια εκτρέφει τα δικά της ζώα για γάλα, κρέας, μαλλί και μεταφορά. Παρά την απομόνωση, πολλές οικογένειες έχουν κινητά τηλέφωνα, ραδιόφωνο και μικρά ηλιακά πάνελς για να φορτίζουν μπαταρίες. Μετακινούνται τέσσερις φορές τον χρόνο για να προστατεύονται από τις καιρικές συνθήκες και για να βόσκουν τα κοπάδια τους. Συνήθως τα ger έχουν ένα θόλο για φως και ξύλινη πόρτα, χωρίς παράθυρα, με κοινόχρηστες εγκαταστάσεις για τουαλέτα και ντους. Είναι κατασκευασμένα από δέρμα προβάτου και σε προστατεύουν από το κρύο και τις ανεμοθύελλες. Τα τοποθετούν οπουδήποτε στην ύπαιθρο, δεν απαιτείται άδεια ή έγκριση. Οι Μογγόλοι νομάδες είναι φιλόξενοι, σκληραγωγημένοι και σε υποδέχονται προσφέροντας σου ένα ειδικό άρωμα σε μπουκαλάκι, το οποίο μυρίζεις και το επιστρέφεις ώστε να το μυρίσουν και αυτοί. Σου προσφέρουν γάλα αλόγου σε μπολ, το οποίο αφού πιεις το επιστρέφεις στον νοικοκύρη, ο οποίος το γεμίζει ξανά και το προσφέρει στον επόμενο φιλοξενούμενο (όλοι πίνουν από το ίδιο μπολ). Επίσης, θα σου προσφέρουν γιαούρτι κατσίκας που έχει υποστεί ζύμωση, σε στερεή μορφή σαν σνακ, το οποίο θυμίζει στη γεύση το δικό μας τραχανά.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει η διαρρύθμιση των ger. Υπάρχει κρεβάτι στην αριστερή πλευρά του, όπου είναι η περιοχή του άνδρα, και άλλο κρεβάτι στη δεξιά πλευρά για τη γυναίκα, όπου βρίσκεται και η μικρή κουζίνα.

Τι θα φας

Το φαγητό είναι κυρίως επηρεασμένο από την Κίνα και είναι βασισμένο στην κτηνοτροφία, την κύρια ενασχόληση των Μογγόλων, και στα γαλακτοκομικά. Dumplings με γέμιση αρνί, ψημένα στον ατμό αλλά και τηγανητά, κεφτεδάκια μοσχάρι, αρνί ψητό, όπως το κλέφτικο, noodle soup με αποξηραμένο κρέας καμήλας είναι κυρίως τα φαγητά που τρώγαμε. Θα πιεις airaq, γάλα φοράδας που έχει υποστεί ζύμωση, «the white beer» όπως το αποκαλούν οι ντόπιοι. ‘Εχει ξινή γεύση και μικρή ποσότητα αλκοόλ. Τσάι με αλατισμένο γάλα, εξαιρετική τοπική μπύρα και γάλα καμήλας που έχει υποστεί ζύμωση, με μηδενική περιεκτικότητα σε αλκοόλη. Παρακολουθήσαμε μια γυναίκα να αρμέγει την καμήλα της, δένοντας της τα πόδια κατά την διάρκεια. 

Γιαούρτι κατσίκας και διάφορα παράγωγα του ως σνακ .

Βότκα από γάλα κατσίκας που έχει υποστεί ζύμωση, με πολύ χαμηλό ποσοστό αλκοόλης και γεύση ξινού γιαουρτιού. Δεν είναι για όλα τα γούστα.

Τρώγαμε σε τοπικά café, κυρίως σε υπεραγορές, και στα εστιατόρια των camp (ξενοδοχεία) που διανυκτερεύαμε.

Τρία γεύματα ξεχώρισα. Τα dumplings με αρνί, την dumpling soup και τα noodles με αρνί σε ένα τοπικό καφέ, το Street twenty seventh, σε μια μικρή πόλη που κάναμε στάση, το φαγητό σε ένα από τα camp, το Talbiun, που διανυκτερεύσαμε και το khorkhog (αρνί κλέφτικo), που μας μαγείρεψε μια οικογένεια νομάδων.

Αξιοθέατα

«White Stupa», σχηματισμός βράχων που έχουν δημιουργηθεί από τον άνεμο, πριν από 30 εκατομμύρια χρόνια. Ο κύριος βράχος έχει ύψος 60 μέτρα και πλάτος 400 μέτρα. Το σκηνικό είναι μαγικό!

Gobi Museum of Nature and History (South Gobi Museum), στην πόλη Dalanzadgad.

Yolyn Am gorge, ένα βαθύ και στενό φαράγγι στα βουνά Gurvan Saikhan. Όμορφο τοπίο, όπου οι βράχοι είναι ψηλοί και τα περάσματα στενά και η ατμόσφαιρα με τους ήχους των γύπων είναι μοναδική.

Khongoryn Els sand dunes, οι μεγαλύτεροι αμμόλοφοι στην έρημο Γκόμπι. Οι αμμόλοφοι που … τραγουδούν. Όταν φυσάει, δημιουργούν ένα ηχητικό φαινόμενο που θυμίζει μουρμουρητό. Ανέβα στην κορυφή για συγκλονιστική θέα και υπέροχο ηλιοβασίλεμα. Είναι αρκετά δύσκολη η ανάβαση (μια ώρα και κάτι), θα χρειαστεί να σταματάς κάθε 3-4 βήματα, γιατί μεγάλο μέρος τους είναι ιδιαίτερα απότομο, αλλά θα σε αποζημιώσει η θέα, όταν φτάσεις στην κορυφή, μια στενόμακρη λωρίδα από άμμο - κάτι που δεν περιμένεις πως θα συναντήσεις. ‘Εχουν ύψος 200 μέτρα (600 μέτρα αν το κάνεις ζικ-ζακ), 7-8 χιλιόμετρα πλάτος και μήκος 180 χιλιόμετρα.

Αμμόδενδρα, Saxsaul trees, το μοναδικό είδος δένδρου που ευδοκιμεί στην έρημο.

Khavtsgait Petroglyphs  Ανέβα στο βουνό για να εξερευνήσεις τα αρχαία πετρογλυφικά, ηλικίας περίπου 3,000 χρόνια προ Χριστού, σκαλισμένα πάνω σε βράχους, τα οποία αποτελούν Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO. Απεικονίζουν κυρίως ζώα, με το ελάφι να ξεχωρίζει.

Flaming Cliffs (Bayanzag), ένα από τα πιο διάσημα φυσικά αξιοθέατα της χώρας. Οι σχηματισμοί των βράχων που παίρνουν έντονο κόκκινο-πορτοκαλί χρώμα από το φως του ήλιου, ιδιαίτερα το απόγευμα. Περπάτησε το, τόσο στην κορυφή των βράχων, όσο και κάτω στην κοιλάδα. Αν είσαι τυχερός και πετύχεις καλό καιρό, θα απολαύσεις το ηλιοβασίλεμα. Το τοπίο είναι δραματικό και άγριο με ψηλά, απότομα βράχια και ατέλειωτη έρημο να το περιβάλλει. ‘Εγινε ιδιαίτερα γνωστό το 1922, όταν ο αμερικάνος Roy Chapman Andrews  ανακάλυψε εκεί αβγά και απολιθώματα δεινοσαύρων. Είναι συναρπαστικό! Το σκηνικό θα σε μαγέψει.

Εδώ βρίσκεται και το Tea Road, το πέρασμα όπου μεταφέρονται προμήθειες πάνω σε καμήλες από και προς την Κίνα, τη Ρωσία και τη Μέση Ανατολή. Στο σημείο αυτό, βρίσκεται σήμερα ένα τεράστιο γλυπτό από καμήλες.

Ongiin Khiid, ένα ερειπωμένο και ανακατασκευασμένο μοναστήρι, που ιδρύθηκε το 1760, όταν επισκέφθηκε ο Δαλάι Λάμα την Μογγολία. Καταστράφηκε ολοκληρωτικά το 1939, κατά τη βίαιη εκστρατεία κατά του βουδισμού, όταν περισσότεροι από 200 μοναχοί σκοτώθηκαν και οι επιζώντες φυλακίστηκαν. Το 2004 άρχισε η ανακατασκευή του. Θα περπατήσεις μια διαδρομή τριών χιλιομέτρων, ανεβαίνοντας το βουνό για περίπου μια ώρα για να το επισκεφθείς. Η θέα θα σε αποζημιώσει.

Orkhon Valley, μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO. Θα επισκεφθείς το μοναστήρι Tuvkhen. Βρίσκεται στην κορυφή του λόφου Shiveet-Ulaan και θα φτάσεις εδώ μετά από πεζοπορία σε μια υπέροχη περιοχή με εξαιρετική θέα. Θα περπατήσεις κατά μήκος του ποταμού Orkhon, του μεγαλύτερου σε μήκος της Μογγολίας. Θα σκαρφαλώσεις πάνω σε τεράστιες πέτρες/βράχους που έχουν σχηματιστεί από ηφαιστειακή δραστηριότητα και σεισμούς και θα απολαύσεις το όμορφο σκηνικό.

Khogno Khaan aka Semi Gobi. Είναι η εναλλακτική για όσους δεν θέλουν να πάνε στην έρημο Gobi, που είναι αρκετές ώρες οδήγημα μακριά. Συνδυάζει βουνό, έρημο (steppe), αμμόλοφους, δάσος και πράσινα λιβάδια, καθώς και ένα σύμπλεγμα ναών Uvguun Khiid. Εδώ φιλοξενηθήκαμε από οικογένεια νομάδων. Κοιμηθήκαμε σε ger ξένων και φτιάξαμε όλοι μαζί dumplings με γέμιση αρνί, τα ψήσαμε και τα φάγαμε παρέα. Περάσαμε ώρα με την οικογένεια στη μικρή κουζίνα τους, όπου ήταν ζεστά και στις 8 το βράδυ πήγαμε για ύπνο.

Η πόλη KharKhorin υπήρξε πρωτεύουσα της Μογγολικής Δυναστείας. Αξίζει να επισκεφθείς το Erdene Zuu, το παλαιότερο βουδιστικό μοναστήρι της χώρας, το Kharakhorum Museum, ένα πολύ ενδιαφέρον, τοπικό μουσείο, το Monument of 3 Kings, το γλυπτό ενός ανδρικού μορίου (fertility stone) και το Galligraphy Art Center, όπου μας ξενάγησε μια εθελόντρια φοιτήτρια αυστριακής καταγωγής. Συναντήσαμε και γνωρίσαμε τον καλλιτέχνη Tamir, ο οποίος μας έγραψε καλλιγραφικά το όνομα μας, με 10 ευρώ.

Ulaanbaatar (UB), την πρωτεύουσα της Μογγολίας.

Προχωρώντας προς την ενδοχώρα με προορισμό την πρωτεύουσα, συναντάς περισσότερους οικισμούς νομάδων και περισσότερα κοπάδια ζώων, προβάτων κυρίως. Περισσότερα βουνά επίσης. Στα περίχωρα της πόλης υπάρχουν γειτονιές με ger.

Η UB είναι μια μεγαλούπολη με τα γνωστά χαρακτηριστικά - πολυκοσμία, κίνηση, σύγχρονα αυτοκίνητα και αφόρητη κίνηση, καθώς ο μισός πληθυσμός της χώρας ζει εδώ.

Η πλατεία Τζενγκις Χαν, το Κοινοβούλιο, το Θέατρο, η ‘Οπερα, η National Art Gallery  of Mongolia, ο κύριος εμπορικός δρόμος, η LKHAM gallery στον 10^ο όροφο ενός ουρανοξύστη ήταν μερικά από τα αξιοθέατα που επισκεφθήκαμε. Μεσημεριανό φάγαμε σε ένα πολύ ενδιαφέρον και σύγχρονο εστιατόριο, το The Bull, όπου φτιάχνεις μόνος σου μια πολύ νόστιμη, αυθεντική σούπα (hot pot) και βραδινό σε ένα τοπικό εστιατόριο αλυσίδας, το Modern Nomad, με παραδοσιακά πιάτα.

Αγόρασε κασμίρι. Θεωρείται από τα καλύτερα στον κόσμο για την ποιότητα του. Το πιο διάσημο μαγαζί στην πρωτεύουσα είναι το πολυώροφο Gobi Cashmere.

Άλλες επιλογές που θα μπορούσες να προσθέσεις στο πρόγραμμα σου, αν παρατείνεις το ταξίδι σου για ακόμα μια εβδομάδα τουλάχιστον, είναι το Khustai National Park, όπου αν είσαι τυχερός θα εντοπίσεις τα άγρια άλογα Przewalski (takhi), είδος προς εξαφάνιση, αλλά κατάφεραν να διασωθούν γύρω στα 400 τέτοια.

Το Eagle festival είναι ιδιαίτερα δημοφιλές, όπως και το τοπικό festival Naadam που διοργανώνεται τον Ιούλιο. Εντυπωσιακές είναι οι ορεινές αλυσίδες στο δυτικό μέρος της χώρας και η λίμνη Khuvsgul στα βόρεια.

Συμβουλές

Να πάρεις μαλακά, άνετα ρούχα ώστε να μπορείς να διασχίζεις μεγάλες αποστάσεις και να ανεβαίνεις βουνά και αμμόλοφους. Απόφυγε τα τζιν. Φρόντισε να φοράς αρκετές στρώσεις ρούχων, ώστε να τα προσαρμόζεις ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες. Μπουφάν και χειμερινό σκουφί, επίσης. Εμείς ζήσαμε όλες τις εποχές κατά τη διάρκεια του ταξιδιού μας.

Θα χρειαστείς μαντήλι για να καλύπτεις το στόμα και τη μύτη, όταν έχει δυνατούς αέρες και αμμοθύελλες – ευτυχώς δεν μας έτυχε. Απαραίτητα η αντηλιακή κρέμα και lip palm, ώστε να ενυδατώνεσαι συνεχώς.

Χρήσιμα, επίσης, ένα ζευγάρι κιάλια και θερμοφόρα για το βράδυ.

Θα αλλάξεις συνάλλαγμα στο αεροδρόμιο. Τέσσερις χιλιάδες ΜΝΤ ισοδυναμεί περίπου με 1 ευρώ. Δεν θα χρειαστείς πολλά μετρητά.

Μην περιμένεις να έχεις πρόσβαση στο διαδίκτυο. Ακόμα κι αν αγοράσεις κάρτα e-sim, το σήμα είναι σχεδόν μηδαμινό στην έρημο.

Αγόρασε κατασκευές από δέρμα προβάτου, είτε χριστουγεννιάτικα στολίδια, είτε κουβέρτες, ή μπότες.

Αγόρασε πινόλια με το κέλυφος. Κοστίζουν περίπου 5 ευρώ το κιλό και τα βρίσκεις στις μικρές, υπαίθριες αγορές.

Οι αγώνες πάλης, ιππασίας και τοξοβολίας είναι τα παραδοσιακά αθλήματα της χώρας. Εμείς εξασκηθήκαμε στην τοξοβολία!

Σαν πανό (goodbye) Μογγολία ….